เรื่องที่ควรรู้ก่อนการใช้เครื่องมือทดลองทางวิทายศาสตร์

ในการทดลองหรือการปฏิบัติงานในห้องทดลองทางวิทยาศาสตร์นั้น โดยปกติแล้วผู้ปฏิบัติงานจำเป็นต้องมีความรู้ความเข้าใจถึงข้อควรปฏิบัติเพื่อความปลอดภัยในการทำงานภายในห้องปฏิบัติการ ทั้งนี้เพื่อเป็นการป้องกันการเกิดอุบัติเหตุที่อาจเป็นอันตรายต่อร่างกายผู้ทดลองหรือผู้อื่นและอาจก่อความเสียหายต่อทรัพย์สินต่างๆ เราจึงต้องควรศึกษาหลักข้อบังคับพื้นฐานต่างๆ ไว้ครับ ในวันนี้เราจะพาทุกๆ ท่านมาทำความเข้าใจเกี่ยวกับการทำงานภายในห้องทดลองและการใช้เครื่องมือวิทยาศาสตร์ที่ถูกต้องกันครับ

กฏและข้อปัฏิบัติพื้นฐานในการใช้ห้องทดลองที่เราควรรู้

ข้อปฏิบัติเพื่อความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการ ผู้ปฏิบัติงานจำเป็นต้องรู้ข้อเพื่อความปลอดภัยและเพื่อป้องกันการเกิดอุบัติเหตุที่อาจเป็นอันตรายและอาจเกิดความเสียหายได้ ซึ่งสามารถแบ่งเป็น
ข้อควรปฏิบัติเพื่อความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการ แบ่งเป็น 2 ด้านหลัก คือ

1. ด้านกาพภายและการแต่งกาย

• ผู้ทดลองต้องรู้แผนผังอาคาร แผนผังห้องปฏิบัติการ ทางเข้า-ออก และทางหนีไฟ เผื่อไว้สำหรับเกิดเหตุฉุกเฉิน
• ผู้ทดลองต้องรู้ตำแหน่งอ่างล้างทำความสะอาดเพราะความเสี่ยงจากการสัมผัสสารเคมีอันตรายได้ และยังต้องทราบถึงตำแหน่งของอุปกรณ์ดับเพลิงไว้ เพื่อเกิดเหตุเพลิงไหม้จากการทำการทดลอง
• ผู้ทำการทดลองต้องทราบจุดทิ้งสารเคมีในแต่ละประเภทเพื่อป้องกันการเกิดปฏิกิริยาที่ไม่พึงประสงค์และก่อให้เกิดอันตรายได้ 
• ในทุกๆ ครั้ง ผู้ทดลองต้องสวมเสื้อกาวน์หรือเสื้อคลุมปฏิบัติการ พร้อมกับสวมแว่นตาป้องสารเคมีและต้องมีหน้ากากกันสารเคมีสำหรับทำการทดลองบางประเภทด้วย
• ผู้ทำการทดลองห้ามสวมเท้าแตะ ต้องสวมรองเท้าหุ้มปลายเท้าเท่านั้น
• ผู้ทดลองต้องสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันให้เรียบร้อย เช่น หน้ากาก ถุงมือ แว่นนิรมัย และงดการใส่คอนแทคเลนส์ ขณะทำการทดลอง ต้องใส่แว่นเท่านั้น
• ผู้ทดลองควรสวมเสื้อที่เรียบร้อย ไม่รุ่มรามและหากมีผมยาวก็รวบผมให้รัดกุมเสมอ นอกจากนั้นควรหลีกเลี่ยงการใช้เครื่องสำอางขณะอยู่ในห้องปฏิบัติการด้วยเช่นกัน

2. ด้านการปฏิบัติการ

• ผู้ทดลองต้องทำการทดลองด้วยความระมัดระวังและไม่ประมาท
• ผู้ทดลองต้องไม่ทำการทดลองใดๆ นอกเหนือไปจากการทดลองที่มีไว้ในคู่มือปฏิบัติการ
• ห้ามสูบบุหรี่ หรือรับประทานอาหารและเครื่องดื่มในห้องปฏิบัติการ โดยเฉพาะน้ำเปล่า ห้ามนำเข้ามาภายในห้องทดลองเด็ดขาด
• ควรหลีกเลี่ยงการดมสารเคมีโดยไม่จำเป็น
• ห้ามทิ้งเศษไม้ขีดไฟ กระดาษกรอง กระดาษลิตมัส ลงในอ่างล้าง ให้ทิ้งลงในถังขยะที่จัดไว้เท่านั้น
• หากมีสารเคมีหกต้องรีบทำความสะอาดทันทีด้วยวิธีที่เหมาะสม
• หากเกิดการสัมผัสสารที่มีความเป็นกรดหรือด่างและเป็นอันตราย ให้รีบล้างด้วยน้ำสะอาดเป็นจำนวนมากๆ ทันที
• ต้องทิ้งสารเคมีอันตรายในถังเก็บสารเคมีที่กำหนดไว้เท่านั้น
• หากเกิดไฟไหม้ในห้องปฏิบัติการ ผู้ทำการทดลองต้องประเมินว่าจะสามารถระงับไฟได้หรือไม่ แต่ถ้าไม่สามารถทำได้ให้รีบออกจากห้องทันที
• เมื่อมีการถ่ายเทสารออกมา  ต้องมีฉากติดชื่อสารไว้ด้วยเสมอ
• ควรล้างอุปกรณ์และเครื่องมือให้สะอาดทุกครั้งก่อนปิดแล็ป และควรทำความสะอาดพื้นที่ทำการทดลองด้วย
• เมื่อทำการทดลองเสร็จ ต้องล้างทำความสะอาดมือทุกครั้งเพื่อป้องกันสารตกค้าง

แนะนำ 3 เครื่องมือทดลองวิทยาศาสตร์พื้นฐาน

1. บิกเกอร์ (Beaker) คือ ภาขนะรูปทรงกรวยมีหลายขนาดและมีความจุต่างกัน โดยที่ข้างบิกเกอร์จะมีตัวเลขระบุความจุของบิกเกอร์ ทำให้ผู้ใช้สามารถทราบปริมาตรของของเหลวที่บรรจุอยู่ได้อย่างคร่าวๆ
2. หลอดทดลอง (Test Tube) คือ ภาชนะสำหรับเก็บหรือบรรจุสารตัวอย่างต่างๆ ทำจากแก้ว มีหลายชนิดและหลายขนาด มีทั้งแบบที่มีปากและไม่มีปาก สามารถทดต่อความร้อนและเปลวไฟตามเกรดของผลิตภัณฑ์
3. แท่งแก้ว (Glass Rod) คือ อุปกรณ์ที่ใช้สำหรับคนสารละลายให้ผสมกันเป็นเนื้อเดียวกันอย่างสม่ำเสมอ

และนี้คือสิ่งที่ควรรู้ก่อนใช้ห้องปฏิบัติการและเครื่องมือวิทยาศาตร์ที่เราได้นำมาฝากท่านผู้อ่านในวันนี้ครับ